Bali. Het stond nooit hoog op mijn lijstje. Voor mij was het altijd een zon, zee en strand bestemming. Totdat ik tijdens een tv programma opnames zag van de rijstvelden in Bali. Ik verdiepte me in Bali en kwam er al heel snel achter dat er veel meer was dan alleen maar strand. En vanaf dat moment wist ik dat ik Bali mijn volgende bestemming zou zijn. En wat begon als een reis waarin ik besloten had voor mezelf alleen op een aantal plekken te fotograferen, eindigde uiteindelijk in een reis naar een aantal mooie plekken die ik mocht fotograferen. Naarmate Bali dichterbij kwam nam ook de druk toe. Fotograferen voor niemand anders dan alleen mezelf is een eitje. Maar het moeten presteren hing als een donkere regenwolk boven het zonnige Bali. Duidelijk was dat ik nog een les te leren had. Maar Bali omarmde me vanaf het eerste moment. Zorgde dat ik niet dacht aan het moeten, maar alleen aan doen. En ik kon niet anders doen dan Bali omhelzen. Drie weken lang opnieuw los van tijd…
Eat.
Eten is een belangrijk onderdeel van reizen. Eten kan je reis maken en breken. Maar in Bali is alles anders. In Bali is lekker eten het makkelijkste wat er is. Ik ging zelfs zover dat ik op een zonnige rustige dag besloot om bij een van de locals in Sidemen een koopworkshop te volgen. Sate Lilit en Urab op traditionele wijze. En ja, op traditionele wijze was het. Buiten in de open lucht. Op een houtgestookt vuurtje. En heel de familie hielp mee. Oma grilde de sate op originele wijze boven een aantal kolen nadat ik de ingrediënten klein gesneden had. Inclusief de kip En omdat je bij sommige dingen vooral niet na moet denken deed ik gewoon wat me opdragen werd. Ontbeende ik de poten de van de kip en sneed het vlees klein en stampte het later in een houten vijzel in een kleine workout van een minuut of tien tot een soort van kipgehakt dat daarna handmatig gemengd werd met een fijngestampt kruidenmengsel. Pas daarna kon ik de sateetjes om de bamboe stokjes vouwen die terplekke gesneden werden. En of het lekker was? Daar was geen twijfel over mogelijk. Het was heerlijk. Maar wat nog mooier was was de totale beleving. Onderdeel zijn van het totale plaatje. Zonder vooroordelen. Zonder twijfels. Niet nadenken maar opgaan in het moment. Dat creëerde het mooiste moment. Met oma toastend met de palmwijn. Met Wayan de kok de sate lilit maken. Het was maar een van die bijzondere momenten hier in Bali maar wel een die ik niet snel zal vergeten. Al is het alleen maar omdat ik elke keer bij het maken van de sate lilit op mijn manier elke keer weer terug zal denken aan dat moment bij het houtgestookte vuur bij Wayan en zijn familie!
Pray.
Wat is Bali zonder Pray. Op Bali hangt er overal die serene rust. En lijkt het alsof niets gebeurt zonder reden. Plekken waar je soms de energie voelt stromen. En plekken waar ik direct met stomheid geslagen was. Drie van die momenten zijn in mijn geheugen gegrift. Momenten waarbij ik de tranen van emotie op voelde komen. Dat eerste bijzondere moment was bij Pura Tirta Empul. Een van de tempels die hoog op mijn lijstje stond omdat je daar ook kon baden in het water en bij de diverse bronnen jezelf kon wassen. Plaatjes die ik op internet zag waren al indrukwekkend. Maar ik was echt niet voorbereid op wat ik zelf te zien kreeg. Bij het bezoeken was er een ceremonie gaande. En vanaf het moment dat ik de auto uitstapte omarmde de energie me en nam me mee. En bij de wasplaats was ik met stomheid geslagen. Kon ik niets anders dan wow zeggen en moeite doen om alles wat ik zag in me op te nemen. Vier rijen dik stonden de mensen in het water. Overal offers op de bronnen. En alles in volledige harmonie. Ik kroop in mijn bubbel. Fotografeerde alsof mijn leven ervan af hing. Vergat tijd. Vergat plaats. Los van tijd. En creëerde dat ene allesomvattende beeld dat in mijn geheugen staat en dat alles zegt…
Het tweede moment was ook tijdens een ceremonie. De moeder tempel. Zo druk. Alsof het Koningsdag was inclusief de sate. Voor de ceremoniie die gaande was moest ik een gele of witte sarong aan. En ik ging op in de menigte. Schoot platen als een kip zonder kop. Wilde niets missen van alles. Werd fijn gedrukt in de menigte. Ik was zo overdonderd dat ik vrijwel niets van de tempel zelf zag. Niet eens opmerkte dat de vulkaan de perfecte achtergrond was. De menigte maakte zoveel indruk dat ik besloot dat ik later nog een keer terug moest komen om de tempel zonder alle mensen te zien. En pas toen zag ik de grootsheid, de weidsheid van het totale complex. Zonder de mensen massa in wit en geel met offers op het hoofd. De stroom mensen vanuit alle hoeken en gaten. Pas toen zag ik de schoonheid van de tempel zelf.
Het derde moment was een speciaal moment. Achter op de motor het dorpsleven bekijken. Een van de plekken waar we stopten was een tempel aan het water. Ik liep erheen en voelde opeens de leegte. De Stilte. De eenzaamheid. En uit het niets kwam de priester van de tempel op me af. Nam me mee naar de bron waar ik van moest drinken en mijn gezicht mee moest wassen, en nam me vervolgens mee naar de plek om te bidden, te mediteren of hoe je het ook wilt noemen. Hij ging me voor. En ik, ik kon met moeite mijn tranen bedwingen. En zelfs nu, als ik dit schrijf, voel ik weer dat speciale moment. Alsof hij voelde hoe ik me voelde…
Love.
Ik denk dat het lastig is om niet van Bali te houden want van Bali houden is het makkelijkste wat er is. De mensen zijn onwaarschijnlijk aardig. De natuur is ongelooflijk mooi. En dat in combinatie met tempels, vulkanen, rijstvelden, downhill rides, strand, relaxen, snorkelen, heerlijke temperatuur en het lekkere eten. En niet te vergeten zon, zee en strand. Wat ik weet is dat Bali me gegrepen heeft op een manier die ik totaal niet verwacht had. De rijstvelden waar ik maar geen genoeg van kon krijgen.Die plekken waar je de energie voelt stromen. De perfecte plekken om als een echte Robinson Crusoe te kamperen op een onbewoond eiland terwijl je een paar meter verder als je onderwater duikt regelrecht een scene van Finding Nemo terechtkomt. De zonsopgangen, de zon ondergangen. De ruige omgeving van de vulkanen. En dat groen. Bali is gehuld in groene bladeren omringd door rijstvelden. En juist die combinatie van alles maakt dat Bali een plek is waar ik naar terug wil!
